2015-йилнинг 19-21-май кунлари Тошкент шаҳрида Ўзбекистон Иқтисодиёт вазирлиги, Ташқи иқтисодий алоқалар ва савдо вазирлиги ҳамда Фан ва технологияларни ривожлантиришни мувофиқлаштириш қўмитаси томонидан ташкил этилган навбатдаги ғоялар, технологиялар ва лойиҳалар ярмаркаси бўлиб ўтди. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси.
ПРООНнинг Ўзбекистондаги ПМГЕФ Кичик грантлар дастури фаол иштирок этди ва уч қизғин кун давомида ПМГЕФ лойиҳалари доирасида амалга ошириш учун яхши салоҳиятга эга бўлган бир қанча қизиқарли ва истиқболли технологиялар ва методологияларни қайд этди.
Ярмаркада тақдим этилган ёш олимларнинг янгиликлари қаторида Абу Райхон Беруний номидаги Тошкент давлат техника университети (енергетика факултети) талабаси Бобур Ниғматовнинг спирал роторли шамол турбинаси ишланмасини алоҳида та’кидлаш жоиз.
Шамол турбинаси прототипи
Спирал ротор лойиҳаси қанотли шамол турбиналарининг янада янгиланиши ҳисобланади. Янги дизайн ҳаво оқими босимининг кучидан фойдаланади, бунинг натижасида шамолнинг дастлабки тезлиги 1,5-2 м / с гача пасаяди ва отиш майдони тўлиқ қопланиши туфайли шамолдан фойдаланиш самарадорлиги ошади - (майдон). генератор пичоқлари айланиш пайтида қоплайдиган шамол оқими). Ишлаб чиқаришда қолиплаш технологиясидан фойдаланиш туфайли маҳсулот таннархи пасаяди, сифат ва самарадорлик эса ўзгаришсиз қолади.
Шунингдек, ротор ўқига тўғридан-тўғри уланиш имконини берадиган диск генераторини ўрнатиш ҳам кўзда тутилган. Умуман олганда, спирал роторларга асосланган шамол электр стантсияси қисқароқ ўзини оқлаш муддати билан ишлашда самаралироқ бўлади. Ҳозирда ишлаб чиқувчи ПМГЕФга тайёргарлик лойиҳаси учун лойиҳа аризасини тайёрламоқда.
***
Кейинги ишланма, муваффақиятли синовдан ўтган тақдирда, эрнинг деградатсияси ва эрозиясига қарши кураш соҳасида қўлланилиши мумкин. Гап ҳаракатланувчи шўр қумларни барқарорлаштириш технологияси ҳақида бормоқда, бу ҳақда ярмаркада методикани ишлаб чиқувчилардан бири, А. номидаги Тошкент давлат техника университетининг нефт ва газ факултети магистранти айтиб берди. Беруний (екология ёъналиши) Севарахон Ходжаева. Бу услубни ҳаммуаллифлар дотсент Ш.Қўлдошева ва талаба С.Рустамовалар номидан у таклиф қилган.
Технологиянинг моҳияти шўрланган қумларни реагентлар ва саноат чиқиндиларининг мураккаб қўшимчалари ёрдамида бирлаштиришдан иборат бўлиб, улар кичик қатламларда кучли сувга чидамли тузилмани (ўсимликларнинг илдиз тизимини ушлаб туришга қодир қобиқ) шаклланишига ёрдам беради. фитомелиорация билан биргаликда қум. Технология кимёвий моддаларни коагулятсион (коагулятсион ёки қалинлаштирувчи) хусусиятларга эга бўлган тселлюлоза ўз ичига олган талаş билан бирлаштиришни, бириктирувчи восита - калтсий гидросиликат CаСиО3, унинг таркибидаги қум зарралари ва тузлари билан ўзаро таъсирланиб, сирт (рамка) қобиғини ҳосил қилишни ўз ичига олади.
Дотсент Ш.Қулдашева ва талаба С.Ходжаевалар тажриба учун компонентларни танлаш жараёнида
Ушбу ишланма лаборатория шароитида синовдан ўтказилди, аммо технологиянинг барқарорлигини ва унинг афзалликларини тасдиқлаш учун уни шўрланган ерларнинг реал, дала шароитида, масалан, Оролқум қумларида (қуритилган тупроқ туби) синовдан ўтказиш керак. Орол денгизи), шунингдек, Хоразм ва эрлари шоʻрланишга мойил боʻлган бошқа ҳудудларда. Ишлаб чиқувчиларнинг тахминларига кўра, ушбу технологиядан фойдаланиш шўрланиш ва эрозияга учраган майдонлардан самарали фойдаланиш, шунингдек, қўшни унумдор ерларнинг шамол эрозияси туфайли қумланиши ва шўрланишини кескин камайтириш имконини беради.
Технология зарурий тайёргарлик ва ҳисоб-китоблар бўлса, лойиҳа доирасида синовдан ўтказиш учун ПМ ГЕФ Кичик грантлар дастуридан ёрдам олиш имкониятига эга.
***
Ушбу ярмаркада мамлакатнинг технологик университетларидан яна бир қанча қизиқарли ғоялар ва ишланмалар тақдим этилди:
• Урганч давлат университети инноватсиялар ярмаркаси меҳмонлари ва иштирокчиларига суғориш сувидан ортиқча фойдаланишнинг олдини олиш мақсадида қишлоқ хўжалиги далаларида суғориш вақтида намликни назорат қилишни автоматлаштириш технологиясини тақдим этди. Ушбу технология ҳали тажриба майдончасида синовдан ўтказилмаган. Ишлаб чиқувчилар томонидан синовдан ўтказилгандан сўнг, технология ПМГЕФда дизайнни кўриб чиқиш учун таклиф қилиниши мумкин.
• Наманган муҳандислик-технология институти олимлари гуруҳи якка тартибдаги турар-жойларни иситиш учун қуёш линзали иситгич яратиш ғоясини илгари сурди. Ушбу ғояни ПМГЕФда лойиҳа ишлаб чиқиш учун тақдим этиш учун харажатлар ва фойда ҳисоб-китобларини амалга ошириш керак.
• Андижон давлат университети Хонобод-Андижон сув қувурида электр энергияси ишлаб чиқариш учун ин-лине турбинасидан фойдаланиш ғоясини илгари сурди.
Шундай қилиб, ПМГЕФ Кичик грантлар дастури спирал шамол турбинаси ва ҳаракатланувчи қумларни маҳкамлаш усули учун тайёр ишлаб чиқилган лойиҳа аризаларини кутмоқда, шунингдек, ушбу шарҳда келтирилган технологик эчимларнинг қолган қисмини кўриб чиқишга тайёр.
