“Қандай қилиб юқори сифатли писта етиштириш мумкин – Тошкент вилоятида лалми ердан самарали фойдаланиш учун янги, тежамкор ечим”. Шу ва бошқа кўплаб саволларга 24 феврал куни Тошкент шаҳрида бўлиб ўтган очиқ семинарда мутахассислар ва ташкилотчилар жавоб берди. Семинарда ҳудуддаги фермерлар ва деҳқонлар иштирок этишди. Семинар Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Тараққиёт Дастури (УНДП) ҳамда Майкл Сукков табиатни муҳофаза қилиш жамғармаси, манзарали боғдорчилик ва ўрмон хўжалиги давлат илмий-ишлаб чиқариш маркази, Ўзбекистон Фермерлар кенгаши кўмагида Глобал экологик фонднинг Кичик грантлар дастури (ПМГЕФ) томонидан ташкил этилди.
Семинарнинг амалий қисмини Ўзбекистоннинг пистачилик бўйича бош мутахассиси Галина Михайловна Чернова очмоқда.
ПМГЕФ коʻп йиллар давомида Оʻзбекистонда табиий ресурслардан барқарор фойдаланиш, маҳаллий аҳолининг турмуш шароитини яхшилаш, одамлар, жамоалар ва турли ташкилотлар оʻртасида оʻзаро муносабатларни шакллантириш, уларнинг табиий ресурслардан барқарор фойдаланиш боʻйича илгʻор технологиялар ва амалиётларни тадқиқ этиш ва таргʻиб қилиш билан шугʻулланади. шахслар ва атроф-муҳитнинг уйғун мавжудлиги.
Бу сафар ПМГЕФ ҳамкорлари билан Оʻзбекистон Фермерлар кенгаши томонидан Тошкент вилоятида фермерлар ва ер фойдаланувчилари учун семинарни муваффақиятли оʻтказди. Ушбу ташаббус деҳқончиликнинг мавжуд усулларининг муқобил усуллари орқали қурғоқчил ва чекка ерлардан фойдаланиш тажрибасини ўтказишга қаратилган. Тупроқнинг биологик функсияларини сақлаб қолиш ва фойда олиш мақсадида писта ва бодом плантатсияларининг барпо этилиши фермерлар ва маҳаллий аҳоли турмуш даражасини оширишга хизмат қилмоқда.
Кашшоф фермер – пистачилик боʻйича мутахассис Бастамқул Саидқулов
Фермер Бастамқул Саидқулов 2009-йилда амалга оширилган ГЕФ лойиҳаси доирасида писта технологиясини жорий этиш бўйича биринчи уринишда Жиззах вилоятида 30 гектар майдонга эккан бўлса, шу кунгача 50 гектардан ортиқ майдонга экди. Ушбу лойиҳа мамлакатимиз бўйлаб юқори сифатли писта етиштириш учун пайвандлаш материали кераклигини кўрсатди. Пайвандлаш материалини ишлаб чиқариш ва этказиб бериш учун сизда тегишли болалар боғчаси бўлиши керак. Пистанинг кенг тарқалиши учун сиз мамлакатнинг турли ўрмон ҳудудларида этиштириш учун мос навлар ва шаклларга эга питомникга эга бўлишингиз керак. ГЕФ Кичик грантлар дастури Республика манзарали богʻдорчилик ва оʻрмон хоʻжалиги илмий-ишлаб чиқариш марказига қарашли мулкдан фойдаланган ҳолда Жиззах вилояти Гʻалялол туманида писта навли питомник ташкил этиш лойиҳасини қоʻллаб-қувватлайди.
Галина Михайловна Чернова 2012 йил июл ойида Галлярол туманидаги плантатсияда машғулот пайтида (ПМГЕФ архивидан олинган фотосурат)
Айни пайтда питомникда пистанинг турли навлари ва шаклларининг катта коллексияси мавжуд. Ушбу коллектсия пайвандлаш материали манбаи бўлиб хизмат қилади, бу эса ўз навбатида асосий плантатсия яратиш учун ишлатилади, бу эрда кейинчалик фермер, ўрмон хўжалиги, исталган бошқа шахс ёки ташкилот пайвандлаш материалини сотиб олиши мумкин бўлади.
Сурхондарё, Қашқадарё ва Андижон вилоятларида ҳам шундай лойиҳалар амалга оширилди. ГЕФ лойиҳасини амалга ошириш натижасида Андижон вилоятида Фарғона водийси учун болалар боғчаси барпо этилмоқда. ПМГЕФ писта етиштиришда катта амалий тажриба тўплаган ва биз билимларни ёйишда, тажриба алмашишда ва ушбу технологиянинг бутун мамлакат бўйлаб кенг тарқалишини интиқлик билан кутмоқдамиз. Писта мамлакатимизнинг кўплаб ҳудудларида кўплаб фермерлар ва ердан фойдаланувчиларда катта қизиқиш уйғотди. Сўнгги пайтларда писта экиш материалларига талаб ПМГЕФ бошқармасига кўчат сотиб олиш бўйича мурожаатлар сезиларли даражада ошди.
Бироқ, ПМГЕФ ва унинг ҳамкорлари учун мақсадли аудитория аудиториясининг кўпчилиги ҳанузгача лалми ерлардан муқобил фойдаланиш тўғрисида етарлича маълумотга эга эмас, бу эрда максимал фойда олиш ва тупроқнинг кейинги деградатсияси ва қуриб кетишининг олдини олиш мумкин. Шу муносабат билан ташкил этилган семинар Тошкент тоғ олди ҳудудлари деҳқонларини писта навли кўчатзорлар билан таништириш ва уларнинг кўмагида устахона ташкил этиш истиқболларини аниқлаш мақсадида ташкил этилди.
Эвгений Ботман писта етиштиришнинг афзалликлари ҳақида гапиради
Албатта, олим-қаҳрамонларимизни улар билан таниш бўлмаганларга ҳам таништиришни истардик. Уларсиз буларнинг ҳеч бири мумкин эмас эди. Семинарда пистачилик бўйича мутахассислардан иборат гуруҳ, жумладан, лойиҳа менежери Эвгений Ботман писта етиштириш технологиясини тақдим этди. Нима учун писта етиштиришни таклиф қилишларини тушунтирди. Ундан сўнг Ўзбекистондаги писта бўйича бош мутахассис ва бутун умри давомида пистанинг ишқибози Галина Михайловна Чернова сўзга чиқди.
У иштирокчиларга писта биологияси (лот. Пистаcиа вера) ва бошқа қизиқарли фактлар қаторида Ўзбекистонда мавжуд писта турлари ҳақида гапириб берди. Илмий тадқиқотчи Тимур Тўлаганов писта плантатсияларини ташкил этиш ҳақида гапирди. Бундан ташқари, Эвгений Ботман келажакдаги писта экиладиган майдончани ташкил этиш ва тайёргарлик, тупроқ ишлари ҳақида гапирди. Ўз навбатида катта илмий ходим Лютсян Николяй (писта ҳақидаги кўплаб фотосуратлар муаллифи, зўр фотограф ва Ўзбекистонда пистанинг тикланиши тарихининг фотохроникачиси) меҳмонларга писта уруғининг келажакдаги писта етиштириш майдончасини режалаштириш ва амалга ошириш ҳақида сўзлаб берди. тайёргарлик ишлари.
Писта бўйича экспертлар жамоаси
Шунингдек, янги плантатсияларни экиш техникаси ва мавжуд плантатсияларни реконструксия қилиш ва парваришлаш ишлари муҳокама қилинди. Бундан ташқари, мутахассислар ёш ва пишиб етилган плантатсияларни парвариш қилиш, ҳосилни йиғиб олиш, шунингдек, пистанинг истиқболли навлари ва Ўзбекистонда писта етиштиришни сифатли ривожлантириш учун шароитлар ҳақида сўз юритди.
Иштирокчилар жуда кўп янги ва қизиқарли нарсаларни ўрганишди, лекин табиатнинг кўп йиллар давомида мева беришга қодир бўлган, Ўзбекистон рамзига айланаётган ёки биз ёқтирадиган бу ноёб неъмат ҳақидаги барча билимларни сиғдириб бўлмади. қаранг. Зеро, пистага бўлган маълумот ва муҳаббат ота-боболаримиз авлодлари томонидан ўнлаб йиллар давомида тўпланган. Писта - инсоният тарихи, худди малика чумоли каби, бутун умри давомида мева беради. Асосий писта тарафдори Галина Чернова ўз ҳис-туйғуларидан келиб чиқиб, 24 феврални писта миллий куни сифатида нишонлашни ва бу санани календарларда белгилашни таклиф қилди. Унинг таклифи семинарнинг барча иштирокчилари ва ташкилотчилари томонидан мамнуният билан қабул қилинди.
Тимур Тоʻлаганов писта плантатсиясини ташкил этиш ҳақида гапирмоқда
Лютсиан Николай писта уруғи ва кўчатларини экиш техникасини муҳокама қилмоқда
Семинарнинг амалий қисми ҳақида гапирадиган бўлсак, шуни таъкидлаш керакки, семинар давомида иштирокчилардан сўровномани тўлдириш сўралган ва унинг натижаларига кўра ташкилотчилар потентсиал фермерлар орасидан "ўсиш нуқталарини" яратиш учун танлов қилишни режалаштирмоқда. ” навли писталарнинг Тошкент вилоятида. Танланган фермерлар сўровномаларни баҳолаш тугаллангандан сўнг ҳудуддаги "ўсиш нуқталари" учун ҳудудларни қўшимча аниқлаш учун суҳбатдан ўтказилади.
Семинар иштирокчилари саволларига жавоб беришади
Оʻзбекистон Давлат ер ресурсларини бошқариш агентлигининг 2007 йилдаги маʼлумотларига коʻра, Адир ва Тогʻ олди ҳудудларида 700 минг гектарга яқин табиий сугʻориладиган ерлар мавжуд. Бундай ерлар коʻплаб вилоятларда, жумладан, Тошкент шаҳрида ҳам бор. Ҳозирда бу ерлардан асосан лалмия экинлари (бугʻдой), мойли экинлар (сапар) ҳамда яйловлар экилади. Бу ҳудудларда ҳосилнинг ҳосили асосан маълум бир йилдаги ёғингарчиликка боғлиқ, лекин камдан-кам ҳолларда гектарига 8-10 тоннадан ошади ва бу 3-5 йилда бир марта содир бўлади. Бошқа йилларда ҳосил фақат уруғларни қоплайди ёки бутунлай ёъқолади. Ҳудуддаги яйловлар ҳаддан ташқари ўтлашдан деградатсияга мойил. Эрга иқтисодий босим кенгайишда давом этди ва бу мулкларни чўлга айланиш хавфи остида қолдиради. Табиий суғориладиган ерларда чорвачилик ва/ёки деҳқончилик билан шуғулланиш тобора хавфли бўлиб бормоқда. Шундай экан, бундай шароитларда янада барқарор деҳқончилик ҳақида ўйлаш ва иқлим ўзгариши шароитида ҳам фойда келтирувчи, шунингдек, қурғоқчил зоналар экотизимларининг соғлом ҳолати ва функсияларини тиклайдиган, улардан барқарор фойдаланиш учун ерни бошқаришнинг муқобил усулларини излаш вақти келди. Амалиёт шуни кўрсатадики, ердан фойдаланишнинг мукаммал тарзда амалга оширилган тактикаси ҳам маҳаллий аҳолининг эҳтиёжлари ва манфаатларини ҳисобга олмаса, фойдасиздир.
Бундай алтернативалар мавжуд. Марказий Осиёнинг этаклари пистанинг тарихий ватани ҳисобланади. Илгари бу ерларни писта, бодом ва бошқа қургʻоқчиликка чидамли дарахт ва буталар оʻрмонлари эгаллаганлиги ҳақида коʻплаб маʼлумотлар мавжуд.
Шуни таъкидлаш керакки, ҳатто кичик ташаббуслар ҳам ўзгаришларни келтириб чиқариши ва сайёрамизда соғлом муҳитни сақлашга ҳисса қўшиши мумкин. Соғлом табиат, ўз навбатида, инсон тараққиёти манфаатларига бевосита хизмат қилади, эртанги кунимиз фаровонлиги эса табиий ресурслардан оқилона фойдаланишга боғлиқ.
Семинарда Ўзбекистонда писта етиштирувчи ва етказиб берувчилар рўйхатини жаҳон бозорига олиб чиқиш, ўзининг “яшил олтин мамлакати” деган аввалги шон-шуҳратини қайтариш учун барча имкониятлар борлиги қайта-қайта та’кидланди. Ўзбекистон дунё биологик харитасида писта ватани сифатида белгиланса, бу катта ютуқ бўлади. Пистани табиат туҳфаси сифатида Ўзбекистон тимсолига айлантириш, она заминимизга хос бўлган табиий шароитларга қаршилик ва ақл бовар қилмайдиган даражада мослашиш тимсолига айлантирилса, юксак рамзий ма’нога эга бўларди. Бунинг учун фақат эътибор, кўп қуёш, космос ва кўп йиллар давомида севги керак ...
Кичкина тана кўпинча буюк руҳни ўз ичига олади
Пистанинг одамларга айтадиган гаплари кўп ва писта мухлисларини олдинда яна кўплаб қизиқарли воқеалар кутиб турибди...
Писта плантатсияларини ташкил этиш боʻйича қоʻшимча маʼлумот олиш учун қуйидаги манзилга мурожаат қилинг:
Республика манзарали боғдорчилик ва ўрмон хўжалиги илмий-ишлаб чиқариш маркази
Манзил: 111104, Тошкент вилояти, Зангиота тумани, Дархон ш. Тел/факс (99871) 225-72-32, 225-71-79
1. Галина Михайловна Чернова - катта илмий ходим, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди. Тел. + 998 90 957 38 62;
2. Эвгений Константинович Ботман - лойиҳа менежери, ПҳД номзоди, қишлоқ хўжалиги фанлари. Тел. +998 90 174 53 85;
3. Лютсиан Викторович Николай - катта илмий ходим. Тел. + 998 94 631 93 17;
4. Тимур Эрназарович Тоʻлаганов- тадқиқотчи. Тел. +998 90 372 51 14
Таржимон: Юлия Лушникова
